کانون بسیج اساتید دانشگاه هرمزگان به‌مناسبت سالروز تشکیل بسیج مستضعفین به فرمان امام خمینی (ره) در روز 5 آذر، یادداشتی را جهت گرامیداشت این روز منتشر کرد.
بسم الله الرحمن الرحیم
نوشتن از بسیج بدون واکاوی مفهوم ولایت و ولایت‌پذیری، بازگفتی ناقص و نارواست. چرا که تبیین هر پدیده، تقریر مجموعه ای از گزاره ها به قصد توصیف مجموعه حقایقی است که علل، بافتار یا پس زمینه مفهومی و پیامدهای آن حقایق را روشن می‌کند. لذا در تبیین جامع واژه بسیج، بازخوانی فرمان تاریخی امام رحمت الله علیه برای تشکیل بسیج مستضعفین و توجه به سابقه تاریخی و روند شکل گیری این نهاد مهم، امری اجتناب ناپذیر است. عموماً تصویری که از کلمه بسیج در اذهان متبادر می شود یک ساختار نظامی است. به فرض آنکه این تصویر ناقص را بپذیریم باز هم نهاد بسیج، پدیده ای منحصر به فرد و مختص انقلاب اسلامی خواهد بود. چرا که تشکیل این نهاد به ظاهر نظامی، برخلاف دیگر تشکیلات مرسوم نظامی در جهان امروز است. بسیج با فرمان تاریخی امام رحمت الله علیه به عنوان ولایت مطلقه فقیه، فراخوانی شده و توسط آحاد مردم انقلابی، حتی غیرمسلمان و حتی غیر ایرانی و خارج از مرزهای جغرافیایی ایران اسلامی، لبیک گفته شده است. این یک تحول و نوآوری در شکل گیری نهادهای اجتماعی است و ریشه در فهم و درک مسئله ولایت دارد. جایی که وارد شدن نیروها در میدان نبرد، نه به واسطه اجبار بلکه داوطلبانه و برحسب احساس تکلیف در مقابل فرمان امام جامعه (ولی فقیه) است. در شکل مرسوم نظامی، فرماندهان میدان به صورت دستوری واجدین شرایط نبرد را اعلام کرده و همه افراد مشمول به صورت اجباری وارد تشکیلات نظامی می شوند و تحت هدایت ساختار فرماندهی قبلی، سازمان دهی شده و بکار گرفته می شوند. اما بسیج ما اجباری نبود؛ بلکه در خیلی از موارد مثل اعزام نوجوانان کم سن و سال، تاریخ شاهد بر اصرار و خواهش این عزیزان برای پذیرش عضویت بود. این یک امر تصادفی یا عادی نیست که راحت بتوان از کنار آن گذشت. این ریشه در تعریف رابطه میان امام و مأموم دارد و عمیقاً به درک مفهوم ولایت و ولایت پذیری باز می گردد. نخستین باری که چنین پدیده ای مشاهده شد، واقعه عاشورای سید الشهدا علیه السلام است. آنجا که در شب عاشورا، امام از یاران و همراهان خود بیعت را برداشت و اجازه ترک میدان را داد. اما بسیج نیروهای انقلابی بر مبنای درک عمیق از مفهوم ولایت به صورت داوطلبانه شکل گرفت و نبردی را به تصویر کشید که همچنان الگوی مبارزه همه آزادگان در برابر مستکبران و طاغوت‌هاست. این الگو گرفتن از مکتب سیدالشهدا علیه السلام است که منجر به پیدایش بسیج امروزی شده و حفظ آن در طول تاریخ انقلاب اسلامی، ریشه در ارتباط قلبی ولی شناسان از ولایت فقیه معاصر خود دارد. اینکه سردار رشید اسلام، شهید حاج قاسم عزیز، سه مرتبه قسم جلاله می خورد و می گوید: "والله والله والله از مهمترین شئون عاقبت به خیری، رابطه قلبی و دلی و حقیقی ما با این حکیمی است که امروز سکان انقلاب را به دست دارد" اشاره به بسیج همگانی نیروهای انقلاب در میدان های مختلف، اعم از نظامی و غیرنظامی در ذیل فرمان ولایت فقیه دارد. جایی که دیگر نباید منتظر دستور از بالا بود و لازم است دغدغه امام جامعه را بر دغدغه های شخصی خود ترجیح داد و حتی آنجا که بیعت برداشته می شود، تا پای جان در رفع دغدغه های امام کوشید.
با این تعبیر، امروز نقش بسیج و بسیجی چیست؟ آنجا که تصویر بسیج به عنوان یک نهاد صرفاً نظامی، تصویری ناقص معرفی شد از آن جهت بود که می بینیم امروز آمریکا و دیگر مستکبران عالم، در همه عرصه ها بر ملتهای آزادیخواه جهان هجوم آورده اند و میدان دیگر تنها میدان نظامی نیست؛ بلکه جنگ اقتصادی، جنگ فرهنگی، جنگ اعتقادی، جنگ رسانه ای و خلاصه جنگ ترکیبی در حال انجام است. فرمان تاریخی امام رحمت الله عیله، با اشاره به مقابله با آمریکا و اعتراف به برتری قوای مادی این شیطان اکبر آغاز شده و چند مطلب مهم را شامل می شود. نخست اینکه در مقابل این قدرت عظیم مادی ما مجهز به قدرتی بالاتر هستیم و آن توجه به خدا و اسلام است. این مطلب کوتاه، پاسخ به بسیاری از شبهاتی است که امروزه در عقلانیت و حقانیت مبارزه انقلاب اسلامی با آمریکا مطرح می شود. برخی شبه می کنند که این نبرد نابرابر به دلیل برتری مادی آمریکا و برخی ایادی آن، غیرعقلانی است. چند روز پیش، یکی از اساتید روشنفکر با ارجاع به بیت شعری از سعدی علیه الرحمه که سروده:
به کین آوری با کسی بر ستیز که از وی گزیرت بود یا گریز
مواجهه ما با استکبار جهانی را غیرعقلانی و بدون توجه به اندرزهای حکمای سابق می دانست. غافل از آنکه این شعر را جناب سعدی در باب توبه و راه صواب آورده و منظور شاعر، پرهیز انسان از درافتادن با خدای قاهر و تواناست!
لذا جهاد ما در همه عرصه ها اگر مبتنی بر توجه به این قدرت بالاتر (خدا) و دستورات اسلامی نباشد منجر به پیروی نخواهد شد و آنگاه محکوم به شکست هستیم. نکته دوم، توجه به وضعیت حیات و ممات این مملکت و این انقلاب است. جایی که امام هشدار می دهد " مملكت شما الان يك حالي دارد كه اگر دير بجنبيم، براي هميشه تا آخر از بين رفتيم". توجه به این نکته است که ضرورت تشکیل بسیج همگانی را مشخص می نماید؛ چرا که شکست در این نبرد همه مملکت را به نابودی می کشاند. این مطلبی است که بسیار مورد غفلت واقع شده و تا به امروز محقق نشده است و بسیاری از چالش های داخلی و اختلاف ها ریشه در عدم تحقق بسیج همگانی دارد. اینکه یک بخشی از جامعه بسیجی باشند و بخش دیگری یا بی تفاوت بوده و یا مخالف بسیج، نتیجه عدم تبیین مناسب مفهوم بسیج است. بسیجی واقعی بودن هم به معنای داشتن کارت عضویت و داشتن ادعای بسیجی بودن نیست؛ بلکه به همان رابطه قلبی و دلی افراد با امام جامعه است و اینکه در میدان های مختلف این رویارویی بزرگ تاریخی، آیا قدمی در راه رفع نیازهای امت اسلامی برداشته می شود یا نه!
به قلم: دکتر اسماعیل فرزانه
پایان خبر
